17 Ιουνίου 2025 - Αρθρογραφία
Ομιλία μου στο Φόρουμ της Πολιτικής Ομάδας Εξωτερικών του Δημοκρατικού Κόμματος, με θέμα “Η Κύπρος στο σταυροδρόμι των εξελίξεων σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή”.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Αρχικά οφείλω να ευχαριστήσω την Πολιτική Ομάδα Εξωτερικών του ΔΗΚΟ καθώς επίσης και τον επικεφαλής της Ανδρέα Νικηταρά, για την πρόσκληση και να τους συγχαρώ για αυτή την εξαιρετικής σημασίας διοργάνωση του φόρουμ.
Σήμερα, αναπτύσσουμε ένα θέμα μείζονος σημασίας για το μέλλον της πατρίδας μας: την επικείμενη ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ζώνη Σένγκεν και τις πολιτικές και οικονομικές της προεκτάσεις. Ένα ζήτημα που ξεπερνά τα τεχνικά χαρακτηριστικά της διαδικασίας και αγγίζει τον πυρήνα της εθνικής μας υπόστασης, της εξωτερικής μας πολιτικής και της θέσης μας στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Η Ζώνη Σένγκεν, όπως όλοι γνωρίζουμε, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Με την κατάργηση των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων, διασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και την ασφάλεια μεταξύ των κρατών-μελών. Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2004, βρίσκεται σήμερα στην τελική ευθεία για την ένταξή της στον χώρο αυτό, παρά του ότι δεν ήτο ενταγμένη εκ τότε, ως μια ακόμη συνέπεια της παράνομης τουρκικής εισβολής του 1974, καθότι το παράνομο καθεστώς του ψευδοκράτους καθιστά περίπλοκη την ένταξή μας στην Σένγκεν. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι απλώς μια διοικητική ή τεχνική αναβάθμιση. Είναι μια βαθιά πολιτική πράξη.
Πρώτον, θα ήταν καλό να δούμε τις πολιτικές διαστάσεις της ένταξης. Η συμμετοχή της Κύπρου στη Ζώνη Σένγκεν αποτελεί σαφή επιβεβαίωση της πλήρους εναρμόνισης της με τα ευρωπαϊκά πρότυπα διαχείρισης των συνόρων, της μετανάστευσης και της ασφάλειας. Είναι μια μορφή πολιτικής επικύρωσης της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας. Σε μια εποχή όπου διάφοροι ευρωπαϊκοί λαϊκισμοί προσπαθούν να επαναφέρουν τα εθνικά σύνορα ως εργαλείο απομόνωσης, η ένταξη της Κύπρου στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ότι η πατρίδα μας ανήκει ακλόνητα στον πυρήνα της ΕΕ και παραμένει προσηλωμένη στους στόχους της ΕΕ, καθιστώντας τον εαυτό της ως ένα σημαντικό και σταθερό συνεργάτη των υπολοίπων κρατών της Ένωσης.
Η ένταξη στη Ζώνη Σένγκεν πρόκειται επίσης να ενισχύσει τις διμερείς μας σχέσεις με άλλα κράτη-μέλη. Μέσα από την καθημερινή επιχειρησιακή συνεργασία στα θέματα ασφάλειας και μετανάστευσης, καλλιεργούνται δεσμοί εμπιστοσύνης και κοινών συμφερόντων. Οι κυπριακές αρχές θα έχουν πρόσβαση σε ευρωπαϊκά εργαλεία ασφάλειας όπως το SIS II, γεγονός που ενισχύει την επιχειρησιακή μας ικανότητα σε κρίσιμους τομείς, στοιχείο στο οποίο πρέπει να αποδίδεται μεγάλη σημασία, ιδίως υπό τις τρέχουσες εξελίξεις τόσο στον κόσμο, όσο και στην γειτονιά μας, την Μέση Ανατολή.
Η συμμετοχή μας στον χώρο Σένγκεν ενισχύει και την ικανότητα μας να συμμετέχουμε ενεργά σε πρωτοβουλίες στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Η παρουσία της Κύπρου στον κοινό ευρωπαϊκό χώρο ελευθερίας και ασφάλειας επιτρέπει την πιο ενεργή εμπλοκή μας σε μηχανισμούς όπως η Frontex και οι Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί αστυνόμευσης. Η Κύπρος, ως νησί στην Ανατολική Μεσόγειο, αποκτά έτσι αυξημένη γεωστρατηγική σημασία και ενισχύει τη συμβολή της στην ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας.
Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε και τις οικονομικές προεκτάσεις της ένταξης. Η απρόσκοπτη μετακίνηση προσώπων σημαίνει ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος. Η Κύπρος, ως τουριστικός προορισμός υψηλής ποιότητας, θα γίνει πιο ελκυστική για τους Ευρωπαίους πολίτες, ιδιαίτερα όταν δεν θα απαιτούνται πλέον διαβατηριακοί έλεγχοι. Παράλληλα, θα διευκολυνθούν οι εμπορικές και επιχειρηματικές σχέσεις, καθώς η διέλευση επιχειρηματιών, επενδυτών και επαγγελματιών θα γίνεται πιο άμεσα και αποτελεσματικά. Η Κύπρος μπορεί να καταστεί ακόμη πιο σημαντικός κόμβος μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής, αξιοποιώντας την γεωστρατηγική της θέση σε συνδυασμό με τα ευρωπαϊκά της πλεονεκτήματα.
Ιδιαίτερη αναφορά οφείλουμε να κάνουμε στο Κυπριακό ζήτημα. Θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί: μπορεί η ένταξη στη Ζώνη Σένγκεν να βοηθήσει στη λύση του Κυπριακού; Η απάντηση είναι ότι, αν και η ένταξη δεν αποτελεί άμεσο εργαλείο επίλυσης, δημιουργεί πολιτικό και νομικό πλαίσιο που μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης. Η εφαρμογή των ευρωπαϊκών κεκτημένων στην πράξη και στο σύνολο της επικράτειας, μέσω του μηχανισμού της Σένγκεν, ενισχύει την ευθύνη όλων των εμπλεκομένων μερών να εργαστούν προς την κατεύθυνση της επίλυσης. Η ύπαρξη ενός ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου ασφαλείας και ελευθερίας, στον οποίο η Κύπρος συμμετέχει ισότιμα, αναδεικνύει την ανάγκη για μια λύση που θα διασφαλίζει την πλήρη εφαρμογή του δικαίου και των ελευθεριών για όλους τους Κύπριους πολίτες συμπεριλαμβανομένων και των τ/κ που κατέχουν κυπριακή ταυτότητα άσχετα αν δεν έχουν συμβάλει καθόλου προς την ευρωπαική ολοκλήρωση της Κύπρου μας.
Ταυτόχρονα, η παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας στο τραπέζι των συζητήσεων του Σένγκεν ενισχύει τη διπλωματική μας βαρύτητα. Η Κύπρος καθίσταται συνομιλητής σε έναν χώρο όπου λαμβάνονται κρίσιμες αποφάσεις για την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας, μετανάστευσης και διαχείρισης συνόρων. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να διαμορφώνουμε πολιτικές και να επηρεάζουμε στρατηγικές επιλογές.
Η ένταξη αναπόφευκτα ενισχύει και την ανάγκη θεσμικής ενδυνάμωσης. Οι μηχανισμοί επιτήρησης, η συμμόρφωση με ευρωπαϊκά πρότυπα διαφάνειας, η ψηφιακή διασύνδεση με τα ευρωπαϊκά δίκτυα πληροφόρησης και η βελτίωση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης αποτελούν πεδία σημαντικών μεταρρυθμίσεων.
Ας μην ξεχνούμε, επίσης, τον αντίκτυπο στην κυπριακή διασπορά. Οι Κύπριοι πολίτες που σπουδάζουν, εργάζονται ή ζουν στην Ευρώπη, θα επωφεληθούν σημαντικά από την ελεύθερη μετακίνηση χωρίς ελέγχους. Η Σένγκεν μπορεί να λειτουργήσει και ως ενωτικό νήμα με την κυπριακή διασπορά, που αποτελεί πολύτιμο κεφάλαιο εθνικής στρατηγικής.
Ασφαλώς, η ένταξη συνεπάγεται και προκλήσεις. Η ανάγκη για αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών μας συνόρων, η ενίσχυση των τελωνειακών και αστυνομικών δομών, η διασφάλιση της ψηφιακής και τεχνικής μας ετοιμότητας – όλα αυτά αποτελούν προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται με ακρίβεια. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο, όμως ο δρόμος απαιτεί συνέπεια και συντονισμό.
Φίλες και φίλοι,
Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ζώνη Σένγκεν δεν είναι το τέλος μιας διαδρομής, αλλά η αρχή μιας νέας εποχής που επιτυγχάνεται με την Ευρωπαική μας ολοκλήρωση. Είναι η έμπρακτη αναγνώριση της θεσμικής μας ωρίμανσης και ταυτόχρονα ένα εργαλείο διεύρυνσης των δυνατοτήτων μας σε όλα τα επίπεδα – πολιτικό, οικονομικό, διπλωματικό.
Ας αξιοποιήσουμε αυτή την ιστορική ευκαιρία με σοβαρότητα, συνεννόηση και εθνική ευθύνη. Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να είναι παρούσα στο κέντρο των εξελίξεων. Η ένταξη στη Ζώνη Σένγκεν είναι ένα ακόμα βήμα προς την ολοκλήρωση αυτού του οράματος.
Σας ευχαριστώ.
